Milli Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği 26. Maddesi’nde eğitim personelinin girebileceği ders saati sayıları düzenlenmiştir.
Buna göre,
(4) Okullarda görevli öğretmenler ile uzman öğreticiler haftada en fazla aylık karşılığı 20 saat, ders saati ücretli 20 saat olmak üzere toplam 40 saate kadar ders okutabilir. Okul öncesi eğitim kurumlarından derslik sayısı üçten az olan okullarda okul öncesi öğretmenliğine kaynak teşkil eden fakültelerden mezun olan okul müdürü tam gün ders okutabilir.
(5) Okullar dışındaki kurumlarda eğitim personeli haftada en fazla 40 saate kadar ders okutabilir. Sosyal etkinlik merkezlerinde ise asıl görevli aylık ücretli görevlendirilen eğitim personelinin çalışma süresi haftalık azami 40 faaliyet saati olup hangi gün ve saatlerde çalışacağı kurum yönetimince belirlenir. Ancak aylık karşılığı faaliyet saati süresi haftalık 40 saatten az belirlenen personele 40 saate kadar tamamlamak üzere ders saati ücreti karşılığı görev verilebilir.
(6) Okullarda görevli yöneticiler haftada 6 saat aylık karşılığı, 6 saat ders saati ücretli olmak üzere toplam 12 saat, diğer kurumlarda görevli yöneticiler ise haftada toplam 12 saat ders okutabilir.”
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu Madde 0176 Ders ve konferans ücretleri:
“Bu Kanunun 89 uncu maddesine göre kendilerine ders görevi verilenlere, ders saati başına gündüz öğretimi için 140, örgün ve yaygın eğitim kurumlarında yarıyıl ve yaz tatillerinde, cumartesi ve pazar günleri ile saat 18.00'den sonra başlayan öğretim faaliyetleri için 150 gösterge rakamının bu Kanuna göre belirlenen aylık katsayısı ile çarpımından oluşan miktar üzerinden ek ders ücreti ödenir.”
Hükmü bulunmaktadır.
Yukarıda yer alan yasal düzenlemeler gereği, aylık karşılığı 20 saat derse giren eğitim personeline 20 saatin üzerinde girdiği her ders için ek ders ücreti ödenmesi gerekmektedir.
Maliye Bakanlığı Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü’nün (BUMKO) 04.07.2018 tarihli, Mali ve Sosyal Haklar konulu, 8 Sıra No’lu Genelgesi ile 01/07/2018- 31/12/2018 döneminde geçerli olmak üzere, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 154. Maddesi uyarınca aylık katsayı, (0,11794) olarak belirlenmiştir.
Bu veriler ışığında 01/07/2018-31/12/2018 tarihleri arasında uygulanacak ek ders tutarları aşağıdaki gibi hesaplanmıştır:
Gündüz Ek Ders Ücreti
140*0,11794= 16,51 TL Brüt
Yarıyıl ve yaz tatillerinde, cumartesi ve pazar günleri ile saat 18.00'den sonra Ek Ders Ücreti:
150*0,11794= 17,69 TL Brüt
(Bazı Web sitelerindeBUMKO tarafından katsayılar yayımlanmadan, 2018-2019 yıllarını kapsayan 4. Dönem toplu sözleşmede yer alan aylık katsayı(0,110554) ile hesaplama yapılmış ise de, 2018 Temmuz-Aralık döneminde uygulanacak katsayılar Maliye Bakanlığı tarafından enflasyon farkının yansıtılması sonucu yukarıda belirttiğimiz genelge ile yeniden belirlenmiştir. Hesaplamanın Genelgede belirlenen aylık katsayı esas alınarak yapılması gerekir.)
Diğer taraftan özel öğretim kurumlarında, ek ders ücretlerinden sigorta primi kesilip kesilmeyeceği yönünde tereddüt yaşandığı görülmektedir. Ek ders ücretlerinden, sigorta primi işçi payı, işsizlik sigortası işçi payı, gelir vergisi ve damga vergisi kesilmesi gerekmekte olup, herhangi bir istisna söz konusu değildir.
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu 80. Maddesi 1. Fıkrasında;
“4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalıların prime esas kazançları aşağıdaki şekilde belirlenir.
a. Prime esas kazançların hesabında;
Hak edilen ücretlerin,
Prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkaktan o ay içinde yapılan ödemelerin ve işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen tutarların,
İdare veya yargı mercilerince verilen karar gereğince yukarıdaki (1) ve (2) numaralı alt bentlerde belirtilen kazançlar niteliğinde olmak üzere sigortalılara o ay içinde yapılan ödemelerin,
brüt toplamı esas alınır.
b. Ayni yardımlar ve ölüm, doğum ve evlenme yardımları, görev yollukları, seyyar görev tazminatı, kıdem tazminatı, iş sonu tazminatı veya kıdem tazminatı mahiyetindeki toplu ödeme, keşif ücreti, ihbar ve kasa tazminatları ile Kurumca tutarları yıllar itibarıyla belirlenecek yemek, çocuk ve aile zamları, işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen ve aylık toplamı asgari ücretin % 30'unu geçmeyen özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı payları tutarları, prime esas kazanca tabi tutulmaz.
c. (b) bendinde belirtilen istisnalar dışında her ne adla yapılırsa yapılsın tüm ödemeler ile ayni yardım yerine geçmek üzere yapılan nakdi ödemeler prime esas kazanca tabi tutulur. Diğer kanunlardaki prime tabi tutulmaması gerektiğine dair muafiyet ve istisnalar bu Kanunun uygulanmasında dikkate alınmaz.” Hükümleri yer almaktadır.
Yukarıda yer verilen yasal düzenlemede görüleceği üzere özel öğretim kurumlarında (4/1-a) kapsamında istihdam edilen öğretmenlerin ek ders ücretleri istisnalar kapsamında sayılamamıştır; sigorta primi kesilmesi zorunludur.
Milli Eğitim Müdürlüklerinden özel okullara gönderilen yazılarda, ek ders ücreti brüt rakamının yukarıda hesapladığımız gibi 16,51 TL olarak belirtildiği; ancak net tutar hesabının resmi okul kadrolu öğretmenleri esas alınarak, sadece %15 gelir vergisi ve %0 7,59 damga vergisi kesintisi yapılarak 13,90 olarak belirtildiği görülmektedir.
Resmi okul öğretmenlerinden kadrolu olanlar (memur statüsünde çalışanlar) 4/1-c kapsamında sigortalı sayılmaktadır. 4/1-c kapsamında sigortalı olanların prime esas kazançlarının nasıl hesaplanacağı 5510 sayılı Kanunun 80. Maddesinin 3. Fıkrasında ayrıca düzenlenmiş olup; 4/1-a sigortalılardan farklılık arz etmektedir.
Bu nedenle özel okullarda, net tutar olarak belirtilen 13,90 TL’nin esas alınması ve bunun üzerinden brüt rakama çıkılarak işlem yapılması hatalı uygulamaya neden olacaktır. Brüt ek ders ücretinin esas alınması, sigorta primleri ile sigortalının bulunduğu vergi dilimi esas alınarak gelir vergisi ve damga vergisi kesintisi yapılması gerekmektedir.
Nitekim Milli Eğitim Bakanlığı kadrolu olmayan, 4/1-a sigortalısı olan, sözleşmeli çalıştırdığı öğretmenlerin ek ders ücretlerinden sigorta primi kesilip kesilmeyeceği hususunu Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan sormuş; Sosyal Güvenlik Kurumu Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü’nün 10/02/2017 tarih, 89075644-202.99-E.764646 sayılı cevabında, sözleşmeli çalıştırılan öğretmenlerin ek ders ücretlerinden prim kesintisi yapılması gerektiği belirtilmiştir.
Av. Esma GÜLBENK - S.M.M.M. Lütfi GÜLBENK